خارش بدن عارضه ای است که حداقل یک بار هم که شده آن را تجربه کرده اید. اگر خارش بدن تداوم داشته باشد لازم است حتما دلیل آن را بیابید. عدم ریشه یابی و درمان خارش ممکن است باعث آسیب دیدن ارگان های داخلی بدن شود چرا که خارش ممکن است هشدار در مورد علائم بیماری خاصی یا حتی خطرناک باشد.
خارش درواقع تحریک شدید و ناخوشایند پوست است که ممکن است در کل سطح پوست، احساس شود و یا به منطقه خاصی محدود شود. در ادامه به شما خواهیم گفت که علت خارش چیست و راه کارهای ساده برای درمان خانگی خارش پیشنهاد میدهیم.
علت خارش چیست؟
علت خارش میتواند بسیار ساده ناشی از خشکی پوست باشد و یا در اثر حساسیت پوستی به مواد خاص ایجاد گردد.
علت اصلی خارش بسیار پیچیده است. این عقیده وجود دارد که خارش نتیجه تولید پیام‌های شیمیایی گوناگون و متعدد در اعصاب پوست است.
در واقع زمانی در بدن احساس خارش ایجاد میشود که عصب های خاصی در پوست تحریک شوند. و مواد شیمیایی مختلفی این تحریک را در پوست ایجاد میکنند. مانند ماده ای بنام “هیستامین” و به همین علت است که قرص آنتی هیستامین خارش را کاهش میدهد.
شما می‌توانید سوالات خود را از بهترین پزشکان متخصص بپرسید
آیا خارش میتواند نشان دهنده بیماری خطرناک باشد؟
بیماری های اعصاب مانند ام اس MS میتوانند با علائم خارش بدن شروع شوند. همچنین عود های دردناک بیماری “زونا” نیز میتواند با خارش شروع شود. فشار روی اعصاب بدن و مشکلات سیستم عصبی نیز ممکن است علت خارش پوست در نواحی مانند بازو یا ران پا باشد.
بیشتر بخوانید: بیماری ام اس (MS) چیست؟ علت های مهم ایجاد ام اس و خطر بروز آن
بعضی سرطان های خطرناک مانند سرطان خون نیز میتواند علت خارش بدن باشند و حتی کاهی تومور های مغزی علت خارش نوک بینی هستند.
دیابت که از شایع ترین بیماری ها است نیز گاهی علت مهمی برای خارش است.
مشکلات کلیه و کبد که باعث از کار افتادن ان ها شده باشد نیز میتواند خارش های گسترده ای در بدن ایجاد کند.
آیا خارش میتواند نشان دهنده بیماری عصبی باشد؟
البته علت اصلی خارش هرچه که باشد، استرس و هیجانات خارش را بدتر میکنند. اگر مشکلات عصبی علت اصلی خارش باشند، خارش، روانی شناخته میشود. بعضی از این افراد اظهار میکنند که خارش آن ها به‌واسطه انگل ایجاد میشود. این حالت معمولاً با احساس سوزش در زبان همراه است و ممکن است ناشی از نوعی اختلال مهم روانی باشد. این نوع خارش معمولا در خواب ناپدید میشود.
آیا خارش میتواند نشان دهنده کمبود های بدن باشد؟
کمبود آهن بدن ممکن است علت خارش بدن باشد بخصوص خارش مقعد و واژن. کم کاری تیروئید (کم بود هورمون تیروئید) نیز به طور شایع خارش پوستی ایجاد میکند.
در ادامه مقاله به بررسی انواع علت های خارش در نواحی مختلف بدن میپردازیم
خارش کل بدن
همانطور که گفته شد خارشی که در همه بدن اتفاق می‌افتد ممکن است نشان دهنده نوعی عارضه پزشکی مانند بیماری دیابت، بیماری کبدی، نارسایی کلیه، زردی، اختلالات تیروئید و به‌ندرت سرطان باشد. گاهی اختلالات خونی مانند لوسمی (سرطان خون) و سرطان لنفی همچون بیماری هوچکین نیز از علت های خارش هستند.
بیشتر بخوانید: علائم سرطان خون (لوسمی) چیست؟ آزمایش تشخیص و عوامل ایجاد کننده سرطان خون
در بعضی افراد، ممکن است در نتیجه استفاده از داروهایی مانند آسپیرین، کدئین و کوکائین، خارش ایجاد شود و در برخی دیگر امکان دارد ناحیه خارش دار قرمز (ضایعات دارویی) یا کهیر در نتیجه حساسیت به دارویی خاص، ایجاد شود. بعضی داروها که برای بیماران سرطانی تجویز می‌شوند، نیز عاملی برای ایجاد خارش هستند.
همچنین برخی از ناراحتی‌های پوست، میتواند باعث ایجاد ضایعات پوستی خارش‌دار (لکه های پوستی) شود مانند:
- درماتیت آتوپیک (حساسیت پوستی)؛
- درماتیت تماسی: تماس با مواد شیمیایی تحریک کننده پوست
- اگزما (حساسیت پوستی)؛
- خارش پا: عفونت‌های قارچی مانند پای ورزش‌کاران؛
- کهیر؛
- نیش حشرات؛
- خارش سر: درماتیت سبوره
بیشتر بخوانید: مشاوره درمان ریزش مو و خارش سر
- شپش‌ها؛
- بیماری لیکن پلان؛
- درماتیت عصبی (لیکن سیمپلکس مزمن)؛
- بیماری پسوریازیس (گاهی)؛
- گال یا جرب.
بیشتر بخوانید: بیماری پسوریازیس چیست؟ درمان‌های جدید پسوریازیس و انواع آن
از سوی دیگر، برخی از عوامل و علت های خارش کل بدن میتوانند بسیار ساده باشند؛ مانند استحمام بیش از حد که باعث از بین رفتن چربی‌های طبیعی پوست و در نتیجه زبر و خشک شدن آن میشود.
خارش موضعی (ناحیه مشخصی از پوست)
در اثر تماس فرد با صابون، پاک‌کننده‌ها، پارچه‌های پشمی و یا دارای بافت زبر و مواد خراشنده، ممکن است خارش در نواحی خاصی از بدن، ایجاد شود.
خارش مقعد
علت خارش مقعد در افراد میتواند بواسیر و زخم مقعدی و یا مبتلا به اسهال طولانی مدت، باشد که در اصطلاح خارش مقعدی نامیده میشود. کودکان آلوده به انگل‌هایی مثل کرمک نیز خارش مقعدی دارند.
خارش واژن
خارش شدید در واژن زنان (خارش ناحیه لب آلت) ممکن است در نتیجه بیماری قارچی واژن (کاندیدیاز)، تغییرات هورمونی، شیاف‌ها، پمادها و مواد ضدبو (دئودورانت‌ها) واژن ایجاد شود.
بیشتر بخوانید: عفونت لگنی چیست | علائم و تشخیص عفونت لگنی
این نوع از خارش همچنین در افراد سال‌خورده که از پوست خشک و خارش‌دار (به‌خصوص در پشت بدن) رنج می‌برند، بدون علت مشخصی دیده میشود.
خارش در بارداری
بسیاری از خانم ها ممکن است در بارداری دچاد خارش شوند. اما اگر این خارش همراه با زردی پوست یا شدید شود میتواند نشان دهنده بیماری کبدی باشد و در نتیجه باید جدی گرفته شود. زیرا میتواند مشکلاتی برای سلامت جنین ایجاد کند
چه عواملی میتوانند شدت خارش را تغییر دهند؟
خارش به‌طور غیرارادی، در بیشتر افراد، باعث خاراندن ناحیه مبتلا میشود. افراد گوناگون میتوانند مقادیر متفاوتی از خارش را تحمل کنند و تحمل هر فرد نسبت به خارش در نتیجه استرس، اضطراب و عوامل دیگر، تغییر میکند.
به طور کلی اگر پوست گرم باشد و همه حواس فرد به خارش متوجه شود، خارش شدت می‌یابد و این علت خارش بیشتر در شب است.
تشخیص علت خارش چگونه است؟
خارش، علامتی آشکار در مبتلایان است. فردی که همه بدن را می‌خاراند، باید به دنبال درمان دارویی باشد. از آن جهت که خارش ممکن است به‌وسیله تحریک های گوناگون و فراوانی ایجاد شود، معاینه کامل بدن و سابقه پزشکی، به تشخیص مشکل اصلی کمک میکند
شما می‌توانید سوالات خود را از بهترین پزشکان متخصص بپرسید
آزمایش‌های گوناگونی از مدفوع و آزمایش خون در تشخیص علت اصلی خارش مفید هستند. پزشک با بررسی تمام این موارد تشخصی علت اصلی خارش را میابد
درمان خارش
درمان خارش با توجه به علت زمینه ساز آن متفاوت است.
دارو ها و قرص آنتی‌هیستامین مانند دیفن‌هیدرامین، میتوانند به تسکین خارش ایجاد شده به‌وسیله کهیر، کمک کنند ولی بر روی خارش ایجاد شده به‌وسیله عوامل دیگر بی‌تأثیر هستند.
بیشتر دارو های آنتی‌هیستامین، همچنین باعث خواب‌آلودگی می‌شوند که میتوانند، به بیماران در خوابیدن کمک کنند؛ در غیر این‌صورت این افراد به‌علت احساس خارش، بیدار می‌مانند.
آیا خاراندن خارش را بدتر میکند؟
درمان‌هایی که برای خارش وجود دارد، باتوجه به عامل ایجادکننده آن است؛ به طور کلی پوست خارش‌دار باید به‌تدریج درمان شود. در حالی‌که خاراندن به‌طور موقت، باعث راحتی از احساس خارش میشود اما در درازمدت، خارش را بدتر میکند؛ به‌علاوه خارش میتواند منجر به چرخه بی‌وقفه خارش- خاراندن- خارش بیشتر شود.
راه های ساده برای درمان خارش پوست بدن
برای جلوگیری از احساس خارش، فرد میتواند از لوسیون خنک‌کننده یا آرام‌بخش یا از کمپرس آب سرد استفاده کند. صابون‌ها گاهی اوقات محرک پوست هستند و میتوانند خارش را بدتر کنند. این افراد باید از مصرف صابون‌ها، خودداری کنند و یا فقط در مواقع ضروری و لازم از آنها استفاده کنند. و همچنین از صابون های مخصوص استفاده کنند تا از پوست آن ها محافظت کند
پمادها و کرم‌های حاوی کورتون در کنترل خارش ناشی از نیش حشرات، حساسیت پوستی یا اگزما مفیدند ولی برای صورت، استفاده نمی‌شوند مگر با صلاح دید پزشک.
استفاده از “کرم کاپساسین” که به اسم کرم کاپسیدین نیز معروف است برای درمان خارش و کاهش شدت آن موثر است که بدون نسخه پزشک نیز قابل تهیه است. البته در شروع استفاده این کرم سوزش افزایش میابد.
درمان خانگی خارش بدن
معمولا رایج‌ترین علت خارش، پوست خشک است. موارد ساده‌ای در ذیل برای درمان خانگی خارش شرح داده شده‌اند که فرد میتواند برای رهایی از خارش، انجام دهد:
- پرهیز از پوشیدن لباس‌های تنگ؛
- پرهیز از استفاده پارچه‌های صناعی با الیاف مصنوعی؛
- خودداری از استحمام طولانی‌مدت؛
- شستن ناحیه مبتلا در آب ولرم حاوی قلیا؛
- استفاده از دوش آب ولرم در مواقع ابتلا به خارش کل بدن؛
- استفاده از وان آبر ولرم حاوی پودر جوی دوسر (یا اوینو) برای خارش کل بدن؛
- استفاده از روغن یا لوسیون حمام (بدون رنگ‌ها یا عطرهای افزودنی) بلافاصله بعد از استحمام.
دارو های درمان خارش
همچنین ممکن است درمان خارش با تجویز داروهایی برای کل بدن انجام شود. علاوه بر آنتی‌هیستامین‌ها، بعضی از درمان‌های عمومی عبارت‌اند از:
- داروهای TCA؛
- مسکن‌ها یا داروهای آرام‌بخش؛
- دارو های SSRI : مانند پاروکستین و سرترالین؛
- عوامل باندشونده مانند داروی کلستیرامین که باعث تسکین خارش مربوط به بیماری‌های کلیه یا کبد میشود؛
- آسپیرین؛
- سایمتیدین.
افرادی که در نتیجه مشکلات روانی یا تنش خود را می‌خارانند، باید از متخصص روانپزشکی (اعصاب و روان) کمک بگیرند.
آیا خارش درمان میشود؟
وقتی علت اصلی با موفقیت درمان شود، بیشتر افراد از خارش رها می‌شوند. و حتی با درمان خانگی خارش را درمان کرد.
چگونه از خارش پیشگیری کنیم؟
برخی موارد وجود دارند که افراد میتوانند با رعایت آنها از خارش پوست در امان بمانند. بیمارانی که پوست خود را می‌خارانند، باید به موارد زیر توجه داشته باشند:
- پرهیز از حمام روزانه؛
- استفاده از آب ولرم هنگام استحمام؛
- استفاده از صابون‌های مخصوص و ملایم؛
- خشک کردن ملایم بدن بعد از حمام، به طوری که مقداری آب روی پوست باقی بماند؛
- استفاده از پماد یا کرم مرطوب‌کننده بعد از استحمام؛
- استفاده از مرطوب‌ساز در منزل.
بیمارانی که به مواد و داورهای خاصی حساسیت دارند، اگر با مواد حساسیت‌زا تماس نداشته بانشد، از تاثیرات خارش در امان‌اند.
دوری از گزیدگی و نیش حشرات، نیش زنبورعسل، پیچک (پاپیتال) سمی باعث در امان ماندن از آثار خارش میشود.
درمان پوست حساس، و جلوگیری از خشکی بیش‌از حد پوست و محافظت در برابر بیماری‌هایی که عامل ظهور لکه های پوستی خارش‌دار هستند، از بهترین راه‌های پیشگیری از خارش هستند.
شما می‌توانید سوالات خود را از بهترین پزشکان متخصص بپرسید
درمان‌های جایگزین و مکمل
رژیم غذایی سالم و متعادل که شامل قنده ها، چربی‌ها، مواد معدنی، پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و مایعات باشد، به داشتن پوست سالم کمک میکند. کپسول‌هایی که حاوی ایکوزاپنتاونوئیک‌اسید هستند و از شاه‌ماهی، ماهی سالمون به دست می‌آیند، ممکن است به درمان خارش ، کمک کنند.
ویتامین آ نقش مهمی در سلامت پوست دارد. ویتامین‌ای (کپسول‌ها یا پماد) ممکن است خارش را کاهش دهد. بیماران باید قبل از استفاده از مکمل‌ها توسط پزشک خانواده بررسی شوند.
گزارش شده که همسان‌درمانی (هومئوپاتی) در درمان خارش عمومی ناشی از دیالیز مؤثر است.
خمام حاوی روغن با شیر یا پودر جوی دوسر در کاهش خارش موضعی مؤثر است.
کاستن از تمرکز فرد بر موضوع خارش، موسیقی‌درمانی، فنون آرامش اعصاب و تجسم، ممکن است در رهایی از خارش مؤثر باشند. درمان با پرتو فرابنفش، خارش مربوط به اختلالات پوست، کلیه‌ها، خون و کیسه صفرا را تسکین میدهد. برخی گزارش‌ها مبنی بر استفاده از طب سوزنی و تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست در رهایی از خارش وجود دارند.
این مقاله خوب بود؟ 
4 
1
