تنبلی چشم باعث کاهش در دید یک یا هر دو چشم میشود و متاسفانه این کاهش بینایی با عینک درمان نمیشود به همین علت تنبلی چشم کوکان از خطرناک ترین بیماری های چشمی است. علت این بیماری، اختلال واضح و ظاهری در ساختار چشم نیست. و حتی بعد از اصلاح “نزدیک بینی” یا دوربینی” و هر نوع مشکل چشمی دیگر باز هم بینایی چشم طبیعی نمیشود. تنبلی چشم آمبلیوپی نیز نامیده میشود.
برای رسیدن به تشخیص تنبلی چشم، ابتدا باید سایر علت ها و عوامل بروز کاهش دید را بررسی و رد کرد و در پایان اگر علتی برای آن یافت نشد، نام اختلال را تنبلی چشم میگذارند.
تنبلی چشم چگونه ایجاد میشود؟
تنبلی چشم، شایع‌ترین علت اختلال دید در کودکان است که در حدود 2-4٪ از جمعیت به آن مبتلا می‌شوند.
شما می‌توانید سوالات خود را از بهترین پزشکان متخصص بپرسید
باید توجه داشت که بینایی، مجموعه دو فرایند یعنی ایجاد تصویر در چشم (قدرت بینایی) و تحلیل تصویر در مغز (درک بینایی) است. ما دو چشم داریم که هر کدام تصویری ایجاد میکند و به مغز ارسال مینماید. دو تصویر پدید آمده از فعالیت چشم‌ها، به‌وسیله مغز، با یکدیگر ترکیب می‌شوند و در نهایت، یک تصویر و ادراک از محیط ایجاد میکنند.
چنانچه تصویرهای تولید شده از دو چشم با هم اختلاف بسیاری داشته باشند، در مرحله بعدی مغز قادر به ترکیب آن دو با یکدیگر، نخواهد بود و مغز به‌طور خودکار، تصویری را که مخدوش‌تر یا تار تر و کمتر واضح است، حذف میکند و همین فرایند حذف تصویر، به تنبلی چشم، منتهی میشود.
اگر تنبلی چشم کودکان در مراحل اولیه، درمان نشود، فرایند حذف به‌تدریج باعث خواهد شد که تولید تصویر در چشم، ضعیف‌تر هر روز کاهش پیدا کند و لذا عملکرد آن چشم به‌تدریج در طول زمان، از دست می‌رود. و در نهایت حتی اگر مشکل این چشم برطرف شود و بتواند تصویری واضح ایجاد کند باز هم مغز این اطلاعات را قبول نمیکند و این چشم برای همیشه نابینا خواهد شد
علت ایجاد تنبلی چشم چیست؟
از جمله علت های شایع تنبلی چشم کودکان و بزرگسالان، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دوبینی (لوچی): در هنگام دوبینی یکی از چشم ها کج است و منحرف میباشد. درنتیجه محورهای دو چشم در زمان واحد در یک راستا قرار ندارند. در این حالت هر کدام از چشم ها تصویر متفاوتی برای خود ایجاد میکنند و تصاویر تولیدشده بر هم قابل انطباق نیستند و این مسئله باعث میشود مغز تنها یکی از آن ها را تحلیل کند و تصویر دیگر را حذف کند. پس دوبینی ایجاد می‌شوند.
- اختلاف شماره چشم شدید: علت دیگر تنبلی چشم است. در این اختلال، قدرت دو چشم از نظر نزدیک بینی یا دوربینی با یکدیگر تفاوت دارد و هر چشم تصویری متفاوت در فاصله متفاوت با تصویر چشم دیگر، ارسال میکند. که باز هم تصویر ناواضح تر توسط مغز حذف میشود.
- آب مروارید: از جمله علت های تنبلی چشم محسوب میشود و طبیعی است که براساس سازوکار انتخاب تصویر واضح‌تر که قبلاً اشاره شد، مغز تصویر ارسال شده از سوی چشمی را انتخاب میکند که دچار آب مروارید نیست و تصویر آن شفاف‌تر و واضح‌تر است.
بیشتر بخوانید: بیماری آب مروارید چیست و چگونه از آب مروارید پیشگیری کنیم؟
- افتادگی پلک: از علت های شایعی است که در مواردی باعث تنبلی چشم میشود. بدیهی است که با افتادگی پلک، نور کمتر به چشم می‌رسد و در نتیجه تصوری ایجاد شده در چشم مبتلا به افتادگی پلک ناقص است. نتیجه بدیهی این رویداد، انتخاب چشم دیگر و تصاویر حاصل از آن،از سوی مغز است.
بیشتر بخوانید: انواع اختلال ها و بیماری های پلک چه هستند؟
- دانشمندان به وجود علت های تغذیه‌ای و مواجهه با سموم شیمیایی و نیز کمبود ویتامین‌های B نیز در میان علت های تنبلی چشم اشاره میکنند.
- برخی پژوهش‌ها وجود علت ها عوامل وراثتی را در ایجاد تنبلی چشم، مؤثر دانسته‌اند.
بیشتر بخوانید: علائم بیماری آب مروارید و علت ایجاد آن چیست؟
درمان تنبلی چشم چگونه است؟
درمان تنبلی چشم شامل اصلاح دید چشم معیوب با عینک یا عمل جراحی و سپس بستن چشم دیگر است (چشمی که از اول سالم بوده باید بسته شود). در این حال چشمی که خوب می‌بیند فعلا متوقف خواهد شد و امکان فعالیت برای چشم فراهم میشود که دید ضعیف‌تری دارد.
در عین حال باید توجه داشت چشمی که دید خوب دارد نیز چنانچه به مدتی بسیار طولانی، بسته بماند، به علت عدم استفاده، به‌تدریج دچار تنبلی خواهد شد! از همین‌رو، توجیه بیمار یا والدین او در مورد طول مدت بسته ماندن چشم سالم، بسیار ضروری است. و بصورت متناوب باید چشم باز و بسته شود
بیمار باید بداند که در طور درمان و بسته بودن چشم سالم، از چشم مبتلا به تنبلی باید کار بکشد و در واقع تمرکز کردن و کار کشیدن از این چشم، باعث بهره‌وری آن میشود. این فرایند را آموزشِ دید و یا تمرین و ورزش چشم، لقب داده‌اند.
شما می‌توانید سوالات خود را از بهترین پزشکان متخصص بپرسید
حین درمان تنبلی چشم به روش بستن چشم، ضروری است علت زمینه ساز تنبلی چشم نیز درمان و اصلاح شوند. اگر نزدیک بینی عامل تنبلی چشم است می‌توان با تجویز عینک مناسب آن را اصلاح کرد، یا در صورت لزوم، نسبت به انجام جراحی برای رفع اختلالی همانند “دوبینی” اقدام کرد.
آیا تنبلی چشم قابل درمان است؟
هر چه بیمار کم سن و سال‌تر باشد احتمال درمان تنبلی چشم با بستن چشم و درمان‌های اشاره شده بیشتر است. همچنین یکی از عوامل مؤثر بر درمان بیماری، شدت تنبلی چشم است. نوع تنبلی چشم و نیز تحمل بیمار در روند درمان تنبلی چشم مؤثرند. بهترین نتایج درمان تنبلی چشم کودکان زمانی حاصل میشود که تشخیص زودهنگام بوده باشد.
پیشگیری از تنبلی چشم امکان پذیر است؟
برای پیشگیری از بروز تنبلی چشم کودکان، ارتقای سطح آگاهی والدین ضروری است. والدین باید کودک خود را برای ارزیابی وضعیت بینایی در اولین فرصت ممکن، نزد چشم‌پزشک ببرند. این معاینه شامل حداقل یک‌بار معاینه پیش از سن دبستان میشود. تغذیه مناسب نیز در پیشگیری از تنبلی چشم مؤثر است.
این مقاله خوب بود؟ 
4 
2
