درماتیت ،آیا تا به حال لکه های پوستی خارش‌دار به رنگ صورتی یا قرمز روی بدن خود یا اطرافیانتان دیده اید؟ اگر ظهور این علائم باعث رنجش شما شده و دلیلش را هم نمیدانید با ما همراه شوید.
درماتیت چیست؟
درماتیت نوعی التهاب پوست با ظهور لکه های پوستی صورتی تا قرمز است که با خارش همراه می باشد. چند نوع از درماتیت وجود دارد که از آن جمله میتوان به درماتیت تماسی ، درماتیت سبوره و درماتیت حساسیتی( آتوپیک) اشاره کرد که به نام اگزما پوستی نیز مشهور است.
انواع درماتیت ها بر اساس عامل و علت ایجاد کننده آن تقسیم بندی میشوند. بیماری درماتیت پوست، قابل سرایت و کشنده نیست، اما برای فرد مبتلا، باعث ناراحتی زیاد و ناخوشایند میشود.
در این مقاله به انواع درماتیت، علت آن ها و در انتها به درمان درماتیت میپردازیم
درماتیت تماسی یا تحریکی
درماتیت تماسی (تماس با مواد تحریکی) نوعی واکنش التهابی است که در اثر ماده‌ای آسیب زننده به پوست ایجاد میشود. پس موادی که پوست را تحریک میکند علت درماتیت تماسی است! و علائم آن تورم و قرمزی پوست به صورت خطوطی بر پوست است و گاهی با تاول و خارش همراه میشود. این علائم درماتیت معمولاً در عرض 48 ساعت از زمان تماس با ماده حساسیت زا، ظاهر میشوند. درماتیت در افراد بزرگ‌سال، بیش از کودکان شیوع دارد.
بیشتر بخوانید: قرمز شدن پوست را چگونه درمان کنیم
درماتیت تماسی در هر نقطه‌ای از بدن ظاهر میشود اما معمولاً نقاطی مثل دست‌ها، پاها و کشاله ران بیشتر مبتلا میشوند.
درماتیت تماسی معمولاً از فردی به فرد دیگر سرایت نمی‌کند و حتی بیشتر از منطقه‌ای که با عامل حساسیت‌زا مواجهه داشته نیز پخش نمی‌شود ولی در مواردی همانند برخورد با سم پاپیتال مشاهده میشود که واکنش درماتیت از فردی به فرد دیگر و یا به دیگر نقاط بدن منتقل شود.
اگزما و درماتیت سکه ای
شکل دیگر درماتیت که حالت اگزما مانند دارد، درماتیت سکه‌ای خوانده میشود. درماتیت سکه ای معمولاً دست‌ها و بازوها، پا و باسن را در مردان و زنان بالای 55 سال درگیر میکند. در این درماتیت، ضایعات گرد هستند و گاهی به شکل لکه‌های برجسته از سطح پوست با خارش، ظاهر میشوند. این درماتیتی میتواند دوره‌هایی از فعالیت و سپس خاموشی و بی‌علامتی در پی دارند.
درماتیت آتوپیک
این بیماری همان حساسیت و آلرژی پوستی است. علائم درماتیت آتوپیک با خارش، پوسته‌ریزی، تورم و گاه تاول زدن پوست همراه است.
درماتیت سبورئیک
درماتیت سبوره ممکن است به دو حالت خشک و یا مرطوب دیده شود که از ویژگی‌های آن، میتوان به پوسته‌های چرب و لکه های زردرنگ بر سطح پوست سر، پلک، صورت و سطوح خارجی گوش‌ها اشاره کرد که این لکه های زرد پوسته ریزی میکنند و پوسته های زرد تولید میکنند. این ضایعات همچنین ممکن است بر سطح زیرین بازوها، پستان‌ها و در کشاله ران دیده شوند.
درماتیت واریس با ویژگی‌هایی همانند ظاهر پوسته مانند و چرب بر سطح نیمه پایینی ساق‌ها و به‌خصوص اطراف مچ پا شناسایی و بیش از هر نقطه، در سطح داخلی ساق دیده میشود.
علت ایجاد انواع درماتیت چیست؟
علت اصلی درماتیت و ظهور التهاب پوست، واکنش‌های حساسیتی است و علت این واکنش زمینه ژنتیکی فرد است که بدن وی به ماده ای خاص واکنش میدهد.
درماتیت تماسی با مواد تحریکی:
انواعی از مواد وجود دارند که باعث بروز درماتیت تماسی میشوند. واکنش، نسبت به مواد گیاهی همانند سم پاپیتال یا سم سماق و یا بلوط را شایع‌ترین نشانه‌های چنین درماتیتی می‌دانند و در بسیاری کشورها در نقش شایع‌ترین حساسیت شناخته‌اند.
انواع گل‌ها و مواد گیاهی و سبزی‌ها نیز می‌توانند باعث برانگیختگی واکنش حساسیت پوستی در افراد شوند. برنزه کردن پوست و سوختگی آن، باعث افزایش استعداد ابتلا به حساسیت است.
البته مواد شیمیایی فراوانی نیز وجود دارند که می‌توانند باعث ظهور واکنش‌های درماتیت شوند و از آن جمله میتوان به سفید کننده ها (وایتکس)، پاک‌کننده‌ها و صابون‌ها، نرم‌کننده‌ها، چسب‌هایی که برای ناخن‌های مصنوعی استفاده میشوند، مواد معطر به‌کار رفته در عطرها و حتی انواع داروهای مالیدنی بر سطح پوست، اشاره کرد.
درماتیت تماسی گاهی تا چند سال پس از اولین مواجهه با ماده حساسیت‌زا ظاهر نمی‌شود و از این‌رو در تشخیص درماتیت تماسی باید به سابقه بیمار توجه داشت.
درماتیت واریس:
ناشی از گردش نامناسب خون در سطح پوست است که میتواند ناشی از اختلال عملکرد وریدهای ساق پا و بی‌کفایتی آنها در بازگرداندن خون وریدی به‌سمت قلب و جلوگیری از ایستایی و سکون آن باشد. در این حال تجمع خون، درون وریدها با تراوش مایع به درون بافت ها همراه میشود و نتیجه آن تورم ساق پا خواهد بود. درماتیت واریس میتواند با بروز جوش بر سطح پوست همراه باشد و سپس ترک خوردن سطح پوست به‌تدریج با عمیق شدن شکاف پوست و سپس زخم همراه شود که به ان زخم واریس گویند.
شما می‌توانید سوالات خود را از بهترین پزشکان متخصص بپرسید
اگزما: علت بروز ضایعات اگزما یا درماتیت سکه‌ای نامعلوم است اما معمولاً در هوای سرد و بیشتر در کسانی ظاهر میشود که پوستی خشک دارند. البته پس از ظهور ضایعات، هوای گرم و استرس آن را بدتر میکنند و ضمناً تماس پوست با انواعی از نرم‌کننده‌ها و مواد پاک‌کننده و نیز لباس‌های پشمی و حمام کردن بیش از حد و وجود سابقه حساسیت پوستی نیز بر شدت آن می‌افزایند.
حساسیت پوستی یا درماتیت آتوپیک:
میتواند بر اثر حساسیت‌ها، آسم یا استرس ظاهر شود و به نظر می‌رسد این بیماری با نوعی استعداد ژنتیکی همراه است. گاهی حساسیت نسبت به فلزاتی همانند نیکل در زیورآلات، عامل بروز درماتیت آتوپیک است.
بیشتر بخوانید: درمان آسم با روش‌های ساده ! کنترل و درمان آسم با روش های خانگی
درماتیت سبوره و شوره پوستی:
که برای آن نیز اساس ژنتیکی در نظر می‌گیرند، معمولاً بر اثر تولید بیش از حد چربی به‌وسیله غدد چربی، ایجاد میشود. در افراد بالغ، این اختلال میتواند با حساسیت نسبت به طلا و یا بیماری دیابت همراه باشد. درماتیت سبوره همچنین ممکن است بر اثر کمبود ویتامین بیوتین روی دهد..
درمان درماتیت
حال این سوال پیش می آید که چگونه میتوان به درمان درماتیت پرداخت؟ در ادامه مقاله به این موضوع میپردازیم.
درمان درماتیت تماسی و تحریکی با حذف عامل تحریک‌کننده آغاز میشود و البته تجویز پماد ها و کرم های “کورتون” میتواند شدت التهاب را کاهش دهد. البته باید توجه داشت که تجویز پماد های “کورتون” که به‌طور ویژه برای درماتیت ساخته نشده باشند، ممکن است حتی شدت التهاب را افزایش دهد.
مصرف قرص آنتی‌هیستامین‌های خوراکی برای کاهش خارش و درمان درماتیت کمک قابل توجهی میکند.
بیشتر بخوانید: قرص آنتی هیستامین چیست و چه اثراتی دارد؟
البته باید توجه داشت که در صورت وجود عفونت بر روی پوست آسیب دیده، استفاده از آنتی بیوتیک برای رفع عفونت جوش‌های سطح پوست، ضروری است.
برخی نکات در کاهش احتمالی میزان ضایعات، موثر واقع میشود که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- در آوردن انگشتر پیش از شست‌وشوی دست‌ها.
- استفاده از روغن و یا صابون‌های گلیسیرینه در حمام
- پرهیز از تحریک پوست یا کشیدن و سایش سطح پوست در هنگام استحمام
- ماساژ دادن لوسیون‌های لغزنده‌کننده و چرب کننده سطح پوست که میتواند باعث کاهش تحریک پوست شود
- از مالیدن پماد های “کورتون” با غلظت بالا به نواحی گوناگون صورت، زیر بغل و ناحیه کشاله ران یا مقعد باید پرهیز شود
باید توجه داشت که هر چند وقت یک بار مراجه به پزشک برای بررسی وضعیت درمان درماتیت و نیز بررسی احتمال ایجاد عوارض جانبی درماتیت، امری ضروری است.
استفاده از برخی محصولات کاهش دهنده التهاب در درماتیت سکه‌ای همانند کول- تار (قطران زغال‌سنگ) میتواند در کاهش علائم درماتیت مؤثر باشد.
شامپو های مخصوص برای درمان درماتیت سبوره ساخته شده است که در داروخانه ها قابل تهیه میباشد. همچنین شامپوهای حاوی کول- تار نیز در درمان درماتیت سبوره که بر سطح پوست سر ایجاد میشوند کاربرد دارند و البته پس از استفاده از این ترکیبات باید از نور خورشید، پرهیز کرد.
شما می‌توانید سوالات خود را از بهترین پزشکان متخصص بپرسید
دارو های گیاهی برای درمان درماتیت
برخی ترکیبات گیاهی نیز برای درمان درماتیت موثر واقع میشوند که از آن میان میتوان به ریشه گیاه باباآدم و روغن کالندولا (همیشه بهار) و روغن کامومیل (بابونه) اشاره کرد. شامپوهای حاوی سلنیم و روغن‌های موضعی حاوی بذرک یا زیتون و مکمل‌های ویتامینی نیز در میان موادی هستند که از آنها برای درمان ضایعات درماتیت سبوره استفاده میشود.
در مبتلایان به درماتیت واریس، بالا نگه داشتن ساق پا در هنگام استراحت و خواب موثر است و میتوان از ترکیبات روی یا تار (قطران) برای بهبود زخم های درماتیت واریس نیز بهره گرفت.
آیا درماتیت درمان پذیر است؟
درماتیت، نوعی بیماری مزمن است به این معنی که مشکلات طولانی مدت ایجاد میکند. اما علائم و نشانه‌های آن را عموماً میتوان کنترل کرد و زندگی راحتی داشت.
آیا میتوان از درماتیت پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از درماتیت تماسی، میتوان از منشأ ظهور حساسیت پرهیز کرد.
چنانچه امکان پرهیز کامل از ماده حساسیت‌زا وجود ندارد، لازم است برای حفاظت از دستکش و سایر پوشش‌های حفاظتی پوست بهره گرفت. شست‌وشوی دست‌ها بلافاصله پس از تماس با ماده حساسیت زا به‌خصوص موادی همانند سم پاپیتال ضروری است.
استفاده از لباس‌های غیرچسبان و با اندازه مناسب و از جنس کتان، به مبتلایان درماتیت توصیه میشود که باید از شست‌وشوی آنها با مواد معطر و رنگی پرهیز کرد. در هر حال، مشاوره با پزشک به‌خوص برای اختلالاتی همانند درماتیت “واریس” ضروری است.
شما می‌توانید سوالات خود را از بهترین پزشکان متخصص بپرسید
تشخیص درماتیت چگونه است؟
تشخیص درماتیت براساس شکل ضایعات پوستی و مکان قرارگیری آنها بر سطح پوست و نقاط گوناگون بدن است و گاهی پزشک برای تشخیص قطعی به نمونه‌برداری از پوست‌ها نیاز دارد.
سابقه تماس بیمار با انواع مواد حساسیت‌زا نیز در کمک به تشخیص و افتراق اختلال مؤثر است.
آزمایش تشخیص حساسیت
چنانچه پس از بررسی‌های اولیه همچنان منشأ ظهور ضایعات نامعلوم باشد، ممکن است پزشک نسبت به انجام آزمون خاصی با نام آزمایش patch test اقدام کند. این آزمون با قرار دادن اندکی از ماده حساسیت‌زا بر نقطه‌ای کوچک و در محدوده‌ای از سطح پوست پشت بیمار انجام می‌گیرد و چنانچه پس از چند روز هیچ‌گونه تحریکی بر موضع موردنظر ظاهر نشد آزمون با ماده حساسیت‌زای دیگری تکرار میشود و این فرایند تا بدان‌جا ادامه می‌یابد که پزشک شاهد ظهور واکنش بر اثر یکی از مواد باشد و دریابد که حساسیت بیمار به کدام ماده است
این مقاله خوب بود؟ 
4 
2
