غذای کمکی (تغذیه تکمیلی) شروع غذاهای جامد و مایع به‌جز شیر مادر در برنامه غذایی شیرخوار در سال اول زندگی است.
زمان شروع غذای کمکی نوزاد
بهترین زمان شروع غذاهای جامد نه‌فقط به سن شیرخوار بلکه به توانایی کودک شما در نشستن، نگه داشتن سر و سایر معیارهای تکاملی بستگی دارد. برای شروع تغذیه، فرزندتان باید قادر باشد که کار های زیر را انجام دهد:
- با کمک بنشیند.
- کنترل سر و گردن را به خوبی داشته باشد.
- درحالی‌که رو به صورت خوابیده با صاف کردن آرنج بالا بیاید.
- با قرار دادن دست‌ها یا اسباب‌بازی‌هایش در دهان، آمادگی خود را برای بافت‌های متنوع غذاهای کمکی نشان دهد.
- در صورت تمایل به غذا، به جلو خم شده و دهانش را باز کند و زمانی که تمایل به خوردن ندارد، به عقب رفت و صورتش را برگرداند.
مهارت‌های شروع غذاهای انگشتی
- تا ۱۰-۸ ماهگی، شیرخوار مهارت‌های ضروری ضروری برای خوردن مستقل غذاهای انگشتی می‌نشیند، غذا را چنگ زد و رها می کند، حتی بدون دندان غذا را می‌جود و می‌بلعد.
- تا ۱۲ ماهگی، مهارت‌های حرکتی ظریف بهتر شده و امکان چنگ زدن تکه‌های غذا بین دو انگشت مقدور می شود.
شروع تغذیه تکمیلی قبل از ماهگی نه‌تنها مفید نیست بلکه ضرر نیز دارد.
شما می‌توانید سوالات خود را از بهترین پزشکان متخصص بپرسید
دلایل زود شروع نکردن غذای کمکی
- ایجاد اختلال در دریافت کافی کالری و مواد مغذی
- افزایش خطر آلرژی غذایی و درمان آتوپیک (اگزما)
- آسپیره کردن (راه یابی مایع غذا به ریه) به دلیل نداشتن هماهنگی و یا مهارت‌های بلع بی‌خطر غذای جامد
- شیرخواران رفلکس تف کردن دارند که سبب بالا بردن زبان و فشار در برابر هر شی ای که بین لب‌ها قرار می‌گیرد می‌شود. این رفلکس تا ۶ ماهگی از بین می‌رود. دادن غذا با قاشق به شیرخواری که رفلکس تف کردن دارد می‌تواند برای مادر و کودک تجربه آزاردهنده و مشکلی باشد.
- وزن اغلب شیرخواران تا این سن دو برابر شده است.
زیان‌های شروع غذای کمکی پس از ۶ ماهگی
- کاهش رشد؛ زیرا در این سن شیرخوار کالری کافی را فقط از شیر یا شیر خشک به دست نمی‌آورد.
- شیرخوار برای شروع غذای کمکی مقاومت پیدا می‌کند.
- تأثیری بر کاهش بروز آلرژی و اگزما ندارد.
احتیاط غذایی
به شیرخواری که کمتر از ۱۲ ماه سن دارد نباید شیر گاو، غذاهای گرد و سخت که خطر خفگی دارند (مانند مغزها، انگور، هویج خام یا آب نبات ) و عسل داده شود. شیر گاو به دلیل نداشتن آهن کافی توصیه نشده است. مصرف عسل می‌تواند شیرخوار را در معرض تماس با سم یک میکروب مضر (مسمومیت بوتولیسم) قرار دهد.
شیرخوار «پرخطر» برای ایجاد بیماری آلرژی، شیرخواری است که حداقل یک وابسته درجه اول (والدین یا خواهر و برادر) مبتلا به آلرژی شامل درماتیت آتوپیک (اگزما)، رینت آلرژیک (آب ریزش بینی) یا آلرژی غذایی ثابت شده دارد. براساس مطالعات شواهدی برای دیر شروع کردن تخم‌مرغ، بادام زمینی، بادام درختی و ماهی وجود ندارد. اگر شیرخوار شما علائم آلرژی شامل اگزما را با غذاهای اولیه ندارد، می‌‌توان بقیه غذاها از جمله غذاهای بسیار حساسیت‌زا (مانند شیرگاو، تخم‌مرغ، بادام زمینی، بادام درختی، سویا، ماهی) را به‌تدریج به برنامه غذایی وی افزود. مصرف شیر گاو فقط برای کودکان بزرگ‌تر از ۱۲ ماه توصیه شده است، اما می‌توانید ماست و پنیر را قبل از ۱۲ ماهگی نیز به فرزندتان بدهید.
دادن غذاهای بسیار حساسیت‌زا به کودکان پرخطر به روش زیر توصیه می‌شود:
این نوع غذاها را در منزل به کودک دهید (نه در مهدکودک یا جایی دیگر).
اگر واکنش آشکاری وجود ندارد، مقدار غذا را به تدریج بیشتر کنید.
اگر پس از خوردن غذا علائم واکنش آلرژیک در کودک شما بروز کرد، درماتیت آتوپیک متوسط تا شدیدی که کنترل آن مشکل است دارد یا خواهر و برادر وی دچار آلرژی به بادام زمینی است با پزشک خود مشورت نمایید. در این موارد، ممکن است ارزیابی آلرژی لازم باشد.
انواع غذاهای کمکی
یک غذا که به‌‌عنوان اولین غذا توصیه شود وجود ندارد. ابتدا باید غذایی که فقط یک جزء دارد مانند فرنی برنج مصرف شود. در هر نوبت یک غذا داده شده و هرچند روز یک‌بار غذای جدیدی افزوده می‌شود تا بروز واکنش آلرژیک در یک در کودک تشخیص داده شود. توصیه می‌شود که شیر مادر خواران مطابق میل خود از شیر مادر تغذیه شده و شیرخشک خواران بیش از ۱۰۰۰ میلی لیتر (سی‌سی) یا یک لیتر شیر دریافت نکنند. در هر نوبت باید یکی از غذاهای پوره شامل گوشت، سبزی‌ها، میوه‌ها در برنامه غذایی شیرخوار گنجانده شده و هرچند روز یک‌بار یک ماده غذایی دیگر به آن افزوده شود. اگر فرزندتان هیچ‌یک از نشانه‌ها و علائم آلرژی را نشان نداد، غذای بعدی داده می‌شود. نشانه‌ها علائم آلرژی شامل کهیر یا ضایعات پوستی، تورم صورت، استفراغ، اسهال، خس‌خس سینه، تنفس مشکل، ضعف یا رنگ‌پریدگی پوست است. در صورت بروز این نشانه‌ها، با پزشک خود مشورت نمایید. هدف اینست که شیرخوار با طعم‌ها و بافت‌های مختلف آشنا شود. مقدار خرد شده کمتر اهمیت دارد. ترتیبی که غذاها اضافه می‌شوند اهمیت کمتری از قوام بافت غذا دارد.
زمانی که شیرخوار شما ۸ ماهه است، مصرف نصف فنجان (۱۲۰ سی سی) سبزی و نصف فنجان میوه در روز توصیه می‌شود.
- اولین غذا باید پوره نرم که فقط دارای یک ماده غذایی است و بدون افزودن نمک و شکر باشد.
- غذای دوم، پوره و یا غذای له‌شده دارای دو ماده یا چند ماده غذایی است (مانند میوه و غلات، گوشت و سبزی) که نباید نمک و شکر داشته باشد. غذای ترکیبی را می‌‌توان پس از آنکه کودک یک ماده غذایی را تحمل کرد به برنامه غذایی افزود. پس از تحمل پوره رقیق، پوره‌های غلیظ‌تر می‌شوند.
- غذای سوم معمولاً ترکیبی از انواع غذاها است که بعضی از آن‌ها بافتی دارند که کودک را تشویق به جویدن می‌کند برای مثال، پوره غذا یا تکه‌های کوچک ماکارونی، سبزی یا گوشت.
زمانی که کودک توانایی تغذیه خود را پیدا می‌کند می‌‌توان بسیاری از غذاهای بزرگ‌سالان شامل غذاهای نرم و خردشده را به او داد. غذاهایی که خطر خفگی دارند را نباید به کودکان کوچک‌تر از 4 سال داد. این غذاها شامل بادام زمینی، بادام درختی، انگور، هویج خام، کشمش، پاپ‌کورن و آب‌نبات‌های گرد هستند.
آب میوه برای شیرخوار
- زمانی که فرزندتان بتواند از یک فنجان بنوشد می‌توانید به او آب‌میوه دهید.
- آب‌میوه باید فقط با فنجان داده شود. از دادن آب‌میوه با بطری (شیشه شیر) بپرهیزید.
- کودکتان نباید بیشتر از ۱۸۰-۱۲۰ سی سی آب‌میوه در روز مصرف کند.
- آب‌میوه باید بخشی از وعده غذایی یا میان وعده بوده و نباید جرعه جرعه در تمام روز یا در زمان خواب داده شود.
- مصرف بیش از حد آب‌میوه موجب دریافت نامناسب مواد غذایی اسهال نفخ و پوسیدگی دندان می‌شود.
- از دادن آب میوه به جای شیر مادر، شیر خشک یا شیر پاستوریزه بپرهیزید زیرا مواد غذایی مهم دیگر را ندارد.
ویتامین و آهن برای شیرخوار
فقر آهن شایع‌ترین کمبود ماده مغذی است. مقدار آهن مورد نیاز فرزندتان به وزن تولد و سن بارداری او بستگی دارد. در نوزادان نارس و کم وزن، آهنزودتر شروع می شود. شیر مادر خواران پس از ۴ ماهگی، آهن کافی را از شیر مادر دریافت نمی‌کنند و لازم است که آهن مکمل به آن ها داده شود. پس از شروع غذای کمکی باید حداقل یک نوبت تغذیه روزانه دارای غذای غنی از ویتامین C از قبیل مرکبات، گوجه فرنگی، طالبی و میوه های دارای برگ سبز تیره در وعده غذایی آهن دار مانند پوره گوشت باشد تا به جذب آهن کمک کند.
بدن برای جذب کلسیم و فسفر به ویتامین D نیاز دارد. کلسیم و فسفر، مواد معدنی ضروری برای تشکیل استخوان هستند. کمبود ویتامین در کودکان موجب ریکتز (نرمی استخوان) می‌شود و استخوان‌ها به راحتی می‌شکنند. تمام شیر خواران، روزانه به ۴۰۰ واحد ویتامین D نیاز دارند که از چند روز اول زندگی شروع می شود.
این مقاله خوب بود؟ 
3 
1
