تخصص ارتوپدی چیست و چه درمان هایی انجام میدهد؟

تخصص ارتوپدی شاخه ای از دانش پزشکی است که به طور تخصصی به بیماری‌ها و آسی های استخوانی می پردازد.
متخصصان ارتوپدی به تشخیص، درمان بازپروری و پیشگیری از جراحات و بیماری‌های دستگاه عضلانی – اسکلتی بدن می‌پردازند. دستگاه عضلانی – اسکلتی بدن در بر گیرنده استخوان ها، مفاصل، لیگامان ها، رباط‌ها، عضلات و اعصاب است.
در گذشته خدمات متخصصان این رشته منحصر به کودکانی بود که به بدشکلی های ستون مهره و اندام ها مبتلا بودند، لیکن امروزه این انحصار وجود ندارد و همه افراد از هر سن، از نوزادی که با پای چنبری به دنیا می آید تا ورزشکار جوانی که نیازمند جراحی آرتروسکوپی است و نیز سالمندانی که به آرتریت و پوکی استخوان مبتلا هستند، در حیطه عرضه خدمات متخصصان این رشته قرار می‌گیرند.
آدمی از آغازین روز حیاتش بر کره خاکی با رویداد هایی همچون استخوان های شکسته یا بدشکل مواجه بوده است. رویدادهایی همچون ضربات و جراحات گرز یا تبر و افزارهای جنگی در هر زمان، به شکستگی استخوان‌ها و یا دررفتگی مفاصلی همچون شانه و زانو منجر می شده است.
غالب این جراحات، به ویژه زمانی که با پارگی های پوست و بروز عفونت همراه می‌شد، به مرگ می انجامید و چنانچه قربانی زنده می ماند، حداقل عارضه برجای مانده، اندام های بدشکل و مفاصلی بودند که کارآیی نداشتند.
سرانجام پزشکان آن اعصار دریافتند که راهی برای درمان استخوان های شکسته وجود دارد. تصاویر و اسناد بر جای مانده از مصر باستان به خط هیروگلیف نشان می دهند که در آن زمان اندام‌های مجروح را پانسمان می کردند و برای آن که استخوان شکسته به طور طبیعی جوش بخورد، آن را با آتل می‌بستند.
با گذشت زمان و بزرگتر شدن ابعاد فاجعه حاصل از نبردها و مرگ آورتر شدن تسلیحات، ضایعات ناشی از شکستگی ها و جراحات استخوانی عمیق تر و بارزتر شدند.
به تدریج پزشکان برای جانشین کردن اندام های قطع شده در اثر جراحات، اندام های مصنوعی ساده ای ابداع کردند، برای مثال به جای دستی که قطع شده بود، از یک نیم کره فلزی که دقیقاً قالب مچ بود و قلابی بدان متصل می‌شد، استفاده می‌کردند.
واژه ارتوپدی را نخستین بار پزشکی فرانسوی به کار برد که کتابی درباره پیشگیری و اصلاح بدشکلی های دستگاه عضلانی – اسکلتی کودکان دارد انتشار یافته است.
او دو واژه یونانی «ارتو» به معنای «راست» و «پدیا» به معنای «کودک» را ترکیب کرد و از آن هنگام، واژه ارتوپدی علی‌رغم افزایش گستره درمانی این رشته، همچنان استفاده می شود.
در آغاز متخصصان ارتوپدی تنها بر دسته ای از اختلال های دوران کودکی همانند اسکولیوز (کژ پشتی) (نوعی خمیدگی ناهنجار ستون مهره‌ها)، فلج حاصل از ابتلا به فلج اطفال، سل استخوان ها و نواقص مادرزادی همچون پا چنبری یا مفصل ناهنجار ران می پرداختند، لیکن به تدریج مواردی همانند شکستگی ها، در رفتگی ها، و ضربه به ستون مهره ها و استخوان بندی نیز به حیطه کاری آنان وارد شد.
استخوان بافتی زنده و در حال فعالیت است و استخوان شکسته با رشد و تولید یاخته های نو قادر به ترمیم شکستگی و پرکردن قطعاتی است که از آن کنده شده اند.
از این رو استخوانی که به صورت مادرزادی و از بدو تولد بد شکل و ناهنجار است، قابلیت آن را دارد که دستکاری شود، برش خورد و انواعی از درمان‌ها بر آن صورت پذیرد تا شکل طبیعی به خود بگیرد. بدین‌ترتیب، چنانچه استخوان شکسته در جای خود قرار گیرد، بدون بروز ناهنجاری فیزیکی جوش خواهد خورد.
طی سالیان متمادی، ارتوپدی تنها یک تخصص فیزیکی به شمار می‌رفت. پزشکان، مفاصل استخوان های آسیب خورده را دستکاری می کردند تا سر جای خود قرار گیرند و تا هنگام بهبودی، موضع را گچ می گرفتند یا بر آن آتل می بستند و البته در این میان شکستگی های مفصل ران، غیرقابل درمان محسوب و به حال خود رها می‌شدند.
در آن هنگام تنها شرایطی که برای چنین بیماری فراهم می‌شد این بود که طی آن استراحت کند و استخوان یا مفصل آسیب خورده، ترمیم شود و سپس بیمار باید خود را با شرایط جدید زندگی، دشواری های گام برداشتن با مفصل ناهنجار، ناتوانی در خم شدن و دیگر معلولیت‌هایش وفق می‌داد.
در دهه ۱۹۳۰ میلادی نوعی میله ابداع شد که به پزشک امکان می‌داد قطعات استخوان را در کنار یکدیگر قرار دهد و از این رو استخوان بهتر جوش می‌خورد.
چندی نگذشت که ابزاری فلزی برای جانشینی سر استخوان ران ابداع شد و ترمیم بهینه شکستگی‌های مفصل ران را که تا آن زمان مقدور نبود، بهبود بخشید. بعدها امکان تعویض کامل مفصل ران فراهم شد و همچنان روش آن بهبود یافت تا حداکثر امکان برای بیمار در استفاده از مفصل و انعطاف پذیری آن فراهم آید.
امروزه نیز متخصصان ارتوپدی همچنان برای درمان بیماران خود از روش های فیزیکی به منظور قرار دادن دوباره استخوان یا مفاصل آسیب خورده و شکسته در جای خود استفاده می کنند.
آتل و گچ نیز برای ثابت نگه داشتن این استخوان ها و مفاصل همچنان مورد استفاده اند. اکنون برای پزشکان امکان بهره گیری از تصاویر پرتو ایکس برای اطمینان از درستی قرار گیری استخوان ها در جای خود فراهم آمده است. از تصاویر پرتو ایکس همچنین می توان در مدت ترمیم ضایعه بهره گرفت و اطمینان یافت که استخوان ها جابه‌جا نشده اند و بازسازی بافت آسیب خورده به درستی صورت می‌پذیرد.